Midden op de Veluwe ligt het Nationaal Park De Hoge Veluwe, dit park is in 1935 gesticht en is het enige nationaal park in Nederland waar bezoekers een entreebewijs voor moeten kopen. Het park beslaat ongeveer vijf procent van de complete Veluwe. Op diverse plekken in het park kun je een witte fiets pakken om door het hele park te fietsen. Om de fiets te lenen hoef je niks extra te betalen. Nadat ik een etappe van het Trekvogelpad heb gelopen heb ik ook even de fiets gepakt en een rondje door het park gemaakt.
Deelense Veld
Het Deelense Veld is zo bijzonder omdat harde ijzerbanken ervoor zorgen dat het regenwater op veel plekken niet kan wegzinken in de bodem. Hierdoor ontstaat er een natte savanne in het Deelense Veld. Een serie vennetjes waar het in elk seizoen een feestje is van bijzondere vogels en kleine dieren. Onderweg kwam ik een vos tegen.
De Pollen
Het gebied De Pollen is een kleine zandverstuiving op de Hoge Veluwe. Het is een stukje levend stuifzand. Hier heerst de wind, waardoor deze zandduinen ontstaan. Er ligt nog zo zand dat zo kan wegwaaien.
De Franse berg
De Franse berg is een langgerekte heuvelrug van zo’n 20 meter hoog. Het is oorspronkelijk een stuifduin van het Pampelse en Deelense Zand. Inmiddels de Franse Berg begroeid met eikenhakhout. Het is met 56 meter boven NAP een van de hoogste punten van het park. De naam Franse Berg is afkomstig van de troepen die hier tijdens de Franse bezetting (1792-1813) een uitkijkpost hadden. Aan de noordzijde ligt de beeldentuin van het Kröller-Müller Museum.
De Pampel
Het landschap rond De Pampel wijkt af van de rest van het Park. Het is een dicht bebost en heuvelig gebied met oude bossen en ligt als een groene enclave in het vroegere zandverstuivingsgebied van de Veluwe. Al in de middeleeuwen was het gebied bewoond. Er lagen een aantal landbouwbedrijfjes en er werden kleinschalige ontginningsboerderijen gevestigd. In 1913 werd De Pampel bij landgoed De Hoge Veluwe gevoegd. De bebouwing verdween en er kwamen rasters om het grootwild te weren. Het gebied kon zich daardoor ontwikkelen tot een gevarieerd en kleinschalig bos.
Bij de ingang kun je een kaartje kopen voor €11,30 per persoon (nu in 2022), mocht je een auto mee hebben gebracht dan moet je daar los een kaartje voor kopen. De witte fietsen mag je binnen het park vrij gebruiken.
Conclusie
Het is een mooi afwisselend gebied van graslanden, heide, stuifzand en bossen. Je fietst er door een prachtig gebied.
Over prehistorische grafheuvels, langs een Veluwse sprengenbeek en door het arboretum Belmonte wandel ik deze NS-route in omgekeerde richting. Het Maarten van Rossumpad is vanuit beide richtingen aangegeven maar de stukken bij Wageningen en Ede niet. Het is wandeling door het uitgestrekte bos “De Sysselt”. Het meeste is onverhard dus het gaat een mooie wandeling worden.
Maarten van Rossumpad
Vanaf de Veerstraat en het Bergpad volgen we het Maarten van Rossumpad. Dit pad is vernoemd naar de 16e-eeuwse legeraanvoerder in dienst van de Hertog van Gelre.
Belmonte arboretum
Op de Wageningse berg, een stuwwal uit de ijstijd, ligt het voormalige landgoed Belmonte met een schitterend uitzicht over het rivierengebied. De tuin is 10 hectare groot en ligt op de Wageningse berg. De tuin, oorspronkelijk een landgoed, kwam in 1951 in handen van de Wageningen universiteit om er voor het onderwijs en onderzoek een arboretum van te maken. De laatste jaren werd het steeds minder voor die doeleinden gebruikt en daarom is het overgedragen aan een losse stichting. De Stichting Behoud Arboretum houdt het vanaf 2012 in stand.
Landgoed Oranje Nassau’s oord
Op landgoed Oranje Nassau’s Oord stap je terug in de tijd. In de middeleeuwen stond in het Renkums Beekdal kasteel Grunsfoort, een belangrijk kasteel van het hertogdom Gelre. Dit kasteel werd in de 18e eeuw afgebroken. Het koninklijk paleis raakte in de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd en is daarom afgebroken.
Langs de slingerende Molenbeek
De bossen waar deze wandeling doorheen voert zijn prachtig in de lente. Je kunt vanaf de route zo over de beek en het drassige land kijken. De Molenbeek is door de mens gegraven, een zogeheten sprengenbeek. In de 16e en 17e eeuw ontdekten bewoners dat je in de Veluwse heuvels het grondwater kon aanboren en in een gegraven sloot kon leiden. Het werd gebruikt als drinkwater, maar ook als krachtbron om watermolens, maalderijen en oliepersen aan te drijven. Ook de grote papierfabriek Parenco, die je verderop kunt zien, heeft haar ontstaan te danken aan de Veluwse sprengenbeken.
Quadenoord
Het landgoed Quadenoord dankt zijn naam aan de Quaden, een nomadische Germaanse stam uit het huidige Balkangebied, die zich hier rond het jaar nul vestigden. Bij het landgoed is een beeldentuin, natuurcamping en watermolen te vinden.
Grafheuvel Bosbeekweg
Uit de bronstijd zijn grafheuvels te vinden. Ten hoogte van de Bosbeekweg. Hier buigen we ook weer van het Maarten van Rossumpad af en volgen we in de richting van het station van Ede.
Celtic Fields
Op deze plek bevind je middenin een akkerareaal dat enkele eeuwen vóór het begin van de jaartelling door boeren is aangelegd. De laat-prehistorische akkers (‘Celtic fields’) gaan grotendeels schuil onder heide en bos. Van de vroegere boerenerven is al helemaal niets meer te zien. Celtic fields zijn min of meer rechthoekige akkertjes van ongeveer 30 bij 30 meter groot. Hoe oud de akkers in Bennekom zijn, weten archeologen niet precies. Op andere plekken in Ede is onderzocht dat Celtic fields tussen 1300 voor Chr. en 200 na Chr. in gebruik waren. De boeren van toen legden wallen rond hun akkers. De wallen waren enkele meters breed. Een akker kon in een dagdeel worden bewerkt. Het ploegen gebeurde met de hand of met een door ossen getrokken ploeg (eergetouw).
Over het spoor en de Rijksweg A12
Bij de spoorweg kruisen we nog het Trekvogelpad, recent ben ik hier eerder geweest. Je loopt maar een honderd meter de zelfde route.
Ginkelse heide
Iets voorbij de snelweg begint ook de Ginkelse Heide, in deze route buig je af in de richting van het Station Ede-Wageningen.
Ede
Via de bossen wandel je in de richting van de voormalige kazerne aan de rand van Ede en kom je uit bij het treinstation Ede-Wageningen
Conclusie
Door de uitgestrekte bossen, langs heide velden, oude grafheuvels, een botanische tuin hebben we een route gevonden met hoogtepunten. De route loopt voornamelijk over onverharde paden en dat is wat mij betreft een enorm pluspunt. De sprengenbeek en het arboretum Belmonte zijn wat mij betreft toch wel de mooiste stukken uit de route. Het zou alleen wel makkelijker geweest zijn als de hele route in beide richtingen was aangegeven.
Van het landelijke gebied rond Ede wandel je nu de Veluwe op. Dit betekend genieten in het grootste natuurgebied van Nederland. Het begint op een landgoed Hoekelum en gaat over de Ginkelse Heide via Planken Wambuis over de Mossel, via een zandverstuiving naar de Arnhemseweg vlak voor Otterlo. Bijna de hele etappe loopt over onverharde wegen een gaat door de natuur.
Kasteel Hoekelum
Vanaf station Ede Wageningen rijdt er een bus naar “Bennekom, Hoekelumse Brinkweg”. Hier kun je uitstappen en het Trekvogelpad vervolgen. De start in Ede, bij Kasteel Hoekelum, is gelijk een lekkere binnenkomer. . Het kasteel dateert uit 1735. Het omliggende park is aangelegd in de populaire 19e eeuwse landschapsstijl, met beken, een prieel en een ijskelder waarin vleermuizen overwinteren. Het kasteel is in gebruik als trouwlocatie en conferentieoord.
Over de A12 en spoorlijn
Iets voorbij het landgoed wandelen we een stuk parallel met de spoorlijn en loop je onder de snelweg door. Ten hoogte van ’t Vospaard steek je de spoorlijn over en kom je uit in de “Voorheen ’t Gemeentebos”.
Hessenroute op de Ginkelse Heide
Op de Ginkelse heide zijn nog sporen te vinden van oude karrensporen. Dit zijn sporen van oude Hessenweg. Hessenwegen zijn oorspronkelijk 17de eeuwse handelswegen die vanuit Duitsland via Ede naar Utrecht en Amersfoort liepen. Ze danken hun naam waarschijnlijk aan handelaren uit Hessen (Midden Duitsland). Met zware wagens brachten zij diverse handelswaar naar Nederland. Door het gewicht trokken diepe wielsporen door de heide. In sommige gevallen werden de brede en zware karren door 6 paarden getrokken.
Airborne Ginkelse Heide
De slag om Arnhem begon zondagmorgen 17 september 1944 met bombardementen, De Britse 1ste luchtlandingsdivisie zou daarna landen in de buurt van Arnhem. Er waren dropzones in Wolfheze, Oosterbeek, Ede en Driel.
Op de Ginkelse Heide lande op 18 september 1944 de 4de Britse parachute brigade. Vanuit het vliegtuig zagen de mannen de heide in brand staan, dit zorgde er niet voor er soldaten weigerden te springen. Ondanks de Duitse tegenstand landen ruim 1900 para’s binnen dropzone Y. (De heide) Het was chaos alom en ze landen midden tussen de Duitse soldaten. Nadien begon de opmars richting Arnhem voor Operation Market Garden. Het was voor de geallieerden en Nederland grotendeels een mislukking doordat de brug in Arnhem over de Rijn niet kon worden ingenomen. Mede hierdoor werd het noorden en westen van Nederland niet bevrijd en kreeg te maken met de hongerwinter (van 1944-45).
Schaapskudde Ginkelse Heide
Aan beide kanten van de heide bevindt zich een schaapskudde: op de Ginkelse heide en de Eder heide. In de schaapskooi op de Ginkelse heide is de kleine kudde gehuisvest. De kooi is een rijksmonument en staat tegenover Restaurant Juffrouw Tok, aan de Verlengde Arnhemseweg (N224). Er is een parkeerplaats aanwezig met friet en ijs van Wien’s hapcorner.
Planken Wambuis
Na de Ginkelse Heide loop je een mooi stuk over een gebied met een bijzondere naam: Planken Wambuis. Het is een afwisselend gebied met heide, stuifzand, grasland en bossen. Zevenhonderd hectare van dit landgoed is rustgebied voor dieren. Nog maar kort geleden zag de Planken Wambuis niet paars van de heide maar groen van het boeren. In 2004 is de laatste boer op de Planken Wambuis gestopt. Op de voormalige landbouwgronden lopen paarden, schotse hooglanders, koeien en schapen.
De Mossel
Midden in het bos staat een boerderij die is omgevormd tot restaurant. “De Mossel” raakt ook betrokken bij het oorlogsgeweld van de Tweede wereldoorlog. In 1944 moet de gehele zuidelijke Veluwezoom evacueren en “De Mossel” is het enigste oord dat nog bewoond mag blijven. Met zo’n 53 evacuees zit het een boerderij met een schuur erg vol. De voormalige reserveofficier Garrit Memelink is ondergedoken in Hoenderloo, omdat hij op 17 september 1944 hoort over de luchtlandingen gaat hij naar De Mossel. Hij kende boer Prangsma en het leek hem goed punt om naar toe gaan. Na een onrustige nacht op de boerderij ziet Garrit vanaf Planken Wambuis de volgende middag de luchtlanding om de Ginkelse Heide. “Uit de eindeloos veel laagvliegende Amerikaanse Dakota’s sprongen tot mijn grote verrassing parachutisten. Niet wetend dat Garrit de grootste luchtoperatie aller tijden te zien kreeg.” Er was een enorme mensenmassa. Het was een kleurijk schouwspel van verschillende soorten parachutes in een gigantische hoeveelheid. Daarna kwam een grote hoeveelheid materieel uit de lucht vallen. Van opvouwbare fietsen, stretchers en motorfietsen.
Mosselse Zand
Vlak voor Otterlo kom je nog langs een stuifzand gebied. Aan het eind van de negentiende eeuw was bijna 80.000 hectare in Nederland stuifzand. Staatsbosbeheer werd opgericht om hier wat aan te doen. Met de inzet van heel veel mankracht is de hele Veluwe volgeplant met boompjes. Op veel plekken sloegen er een aantal aan en kwam uiteindelijke het zand tot rust.
Arnhemseweg, Otterlo
Deze etappe eindigt op een plek op een beetje een willekeurige plek in het bos. Ik heb op de zelfde dag een klein stuk van de volgende etappe erbij gelopen om in het centrum van Otterlo te eindigen. Hier kun je bus 108 richting Apeldoorn of Ede pakken.
Conclusie
Het is genieten in het grootste natuurgebied van Nederland. Het begint op een mooi landgoed, even langs iets snelweg en spoor lopen maar dan ben je ook bij de Ginkelse Heide. Hier leer je meer over Operation Market Garden en de Tweede Wereldoorlog . Door de natuur wandel je via het Mosselse Zand naar Otterlo waar deze etappe op een vrij willekeurige plek eindigt. Het een prachtige etappe door een prachtig natuurgebied.
Het landgoed Petrea bij Heerde is een echt Veluws boslandschap, zo ligt het in een groot gebied aan de flanken van de Woldberg. De Woldberg wordt ook wel De Knobbel genoemd en ligt op het hoogste punt tussen Epe en het Harde. Het gebied bestaat vooral uit naaldbos met enkele heidevelden. Zo is het gebied mooi afwisselend en zijn er naast naaldbomen ook heidegebieden en eiken- en beukenlanen te vinden. Verder komt er op diverse plekken spontaan de berken op. In het midden van het gebied ligt een boerderij. Het is niet de bedoeling dat je in de buurt komt. De hoeve is in 1850 gebouwd voor de toenmalige eigenaar, de bekende weerkundige Buys Ballot. Vlak bij deze boerderij ligt een stukje gras wat erg verschilt met het landschap. Door dit bos loopt een gemarkeerde route van het Geldersch landschap en deze is 6 kilometer lang. Het is een mooi bos landschap met een stuk heide wat erg opvalt.
Tussen de dorpjes Empe en Tonden ligt het natuurgebied de “Empese en Tondenseheide”. Dit is een weids en waterrijk gebied. Het kan hier erg drassig zijn, dus laarzen of goede wandelschoenen zijn geen overbodige luxe. Om het toegankelijk te maken, legden we een vlonderpad aan. In voorjaar en zomer is het gebied op zijn mooist. In 1929 kocht Natuurmonumenten twee heideterreinen om ze te redden van de ontginning. Een flink gebied om heerlijk doorheen te struinen.
Er zijn twee routes de rood aangegeven: “Hei en wei route” van 5 kilometer en de geel aangegeven Hooiland route van 7,5 kilometer. Ik heb zelf de route van 7,5 kilometer gelopen. Beide routes beginnen aan de parkeerplaats. De parking bevind zich in de buurt van Hallsedijk 48.
Het is een prachtig nat gebied, waar je een weids uitzicht.
Deze etappe loopt van het plaatsje Rossum in Twente naar Hesingen in het Graafschap Bad Bentheim in Duitsland. Je wandelt hier onder andere door het Springendal.
Rossum
Het eerste stuk gaat door de weidevelden over een rustige zandweg.
Voltherbroek
Dan volgt een stuk door het natuurgebied Oude Broek. Het Natura 2000-gebied Achter de Voort, Agelerbroek en Voltherbroek ligt aan het kanaal Almelo-Nordhorn, tussen Ootmarsum en Oldenzaal. Zo wandel je een stuk langs het Kanaal Almelo Nordhorn om deze vervolgens over te steken. Schepen gebruiken het Almelo-Nordhornkanaal al sinds 1960 niet meer.
Groot Agelo
Het buurtschap Groot Agelo ligt op de grens van de Ootmarsumse stuwwal en het lager gelegen slenk waarin het Almelo-Nordhornkanaal is gegraven. Het laag gelegen deel is altijd een moerasachtige omgeving geweest met daartussen hooiland.
Kuiperberg
Op de Kuiperberg bevindt de oriënteertafel. Vanaf dit markante uitzichtpunt waren oorspronkelijk grote delen van Twente en het Duitse grensgebied te zien: steden als Oldenzaal, Enschede en Hengelo, maar ook het kasteel in Bad Bentheim. De bomengroei verstoord het uitzicht.
Ootmarsum
De route vervolgt door Ootmarsum. Dit is een prachtig oude stadje dat in 1300 stadsrechten kreeg en een mooi oud centrum heeft. Voorbij het centrum ga je door een tunnel, alleen hebben ze er recent een appartementencomplex voor gebouwd. Ik was een beetje aan het rondkijken hoe ze dit nu bedacht hadden en werd toen aangesproken door een inwoner. Hij vertelde dat het iets verderop links was en dat het dan goed komt. Toen ik vertelde dat ik te voet was vanuit Enschede, keek hij mij een beetje vreemd aan en wees naar de fietsenwinkel van z’n zoon, daar kon ik een fiets kopen. Ik kan wel lachen om zo’n citaat.
Camping De Witte berg
Vanaf kilometers kun je de kampementen zien. Aangezien ik met de backpack op pad was met een trekkerstent heb ik hier even geïnformeerd of er nog plek was voor één nachtje. De receptie gaat daar blijkbaar al dicht om 16:30 en ze hebben ook geen plek voor een klein tentje. Ik was er rond vijf uur. Had nog wel iemand gevonden die mij te woord wilde staan. Ze zijn daar kennelijk gasten liever kwijt dan rijk denk ik dan maar. Dus ben ik naar de buurman gegaan en bij Camping De Bronnen waren ze een stuk vriendelijker. Hier heb ik zelfs van één van de andere campinggasten nog een maaltijd aangeboden gekregen. Dus eigenlijk ben ik wel blij dat ik daar naar toe ben gegaan.
Springendal
‘De tuin van Nederland’ luidt de bijnaam van dit stukje Twente. Schilderachtige kwelvijvers, watervalletjes en smalle beekjes midden in het bos zorgen voor een romantische aanblik. Heuvels, weilanden, meertjes, hooilanden, heide en historische boerderijen maken het plaatje compleet. De Paardenslenkte is het hoogste punt van de omgeving en vanaf hier heb je een weids uitzicht over de heide. Je zit hier vlak aan de Duitse grens
Hesingen
Met een smsje wordt je welkom geheten in Duitsland. Volgens de corona regels moet je je registeren met een vaccinatiebewijs of testuitslag. In dit buurtschap eindigt deze etappe. Zoals zo veel grensgebieden heb je hier bijna geen mobiel bereik, zorg er voor dat je offline kaarten hebt.
Afstanden
Deze etappe is 22,68 km lang en ik heb overnacht bij Camping De Bronnen (Nutter/Ootmarsum)
Conclusie
Ootmarsum is een prachtige oude stad, die zeker de moeite waard is om te bekijken. Het natuurgebied Spingendal is echt prachtig, dit gebied is zeker een aanrader. Vooral in het Duitse stuk heb je geen mobiel bereik, hou er rekening mee met het plannen van deze route.
De foto’s zijn gemaakt op 17 en 18 augustus 2021
In de serie van het Noaberpad gebruik ik de etappe nummers van Wandelnet. Zie de tag: Noaberpad voor de andere wandelingen uit deze serie
Deze etappe van de route begint het buurtschap Veenhuizerveld, dit ligt tussen Voorthuizen en Putten. Ter hoogte van het buurtschap eindigt de Gelderse Vallei. De route vervolgt zich in het bos en loopt naar het Boeschoten. Deze plek is rijk aan cultuurhistorisch erfgoed.
Het gebied bevat een van de oudste bossen van Nederland en er liggen holle wegen. Dit zijn oude handelswegen die in de loop der eeuwen steeds verder uitsleten door paardenhoeven en de smalle, harde wielen van de wagens waarmee de handelswaar vervoerd werd. Over deze paden liepen ook de marskramers met handelswaar.
Je wandelt hier door voormalige heidevelden, die begin 20e eeuw door Staatsbosbeheer zijn bebost. Verder kwam ik onderweg het Watergraafsmeertje tegen. Volgens Staatsbosbeheer is dit meertje een zuur vennetje. Hier leven geen vissen in.
Onderweg richting Stroe zag ik nog boswerkers die bezig waren met het onderhoud van het bos. Vanuit de bos is het niet ver voor je in het plaatsje Stroe bent.
Het buurtschap Voorthuizen is moeilijk met de bus te bereiken, daarom heb ik deze halve etappe gecombineerd met de route Terschuur naar Veenhuizerveld. Deze halve etappe was 11,1 km – Veenhuizerveld naar Stroe – en komt samen uit op 27 km – Terschuur naar Stroe.
Het Stroese bos en het Speulder en Sprielderbos, zijn prachtige natuurgebieden. Ze hebben mooie oude bossen, stukken heide, een vennetje en een beetje cultureel erfgoed.
In de serie van het Marskramerpad gebruik ik de etappe nummers van Wandelnet. Zie de overzichtspagina: Marskramerpad voor de andere wandelingen uit deze serie
