Deze wandeling begint in Oss (Noord Brabant) en loopt door Berghem en Herperduin. Berghem is een moderne woonwijk met verrassende natuurgebieden, nodigen wandelliefhebbers uit voor een tocht. Tijdens deze wandeling worden oude en nieuwe woonwijken doorkruist, ontdek je een vlonderpad door een woonwijk in Berghem, en geniet je van de diverse landschappen rondom de Achterste- en Voorste Heide. Laat je leiden langs het Groot Ganzenven, een slingerend nat heideveld, en andere natuurlijke pareltjes zoals de Rijsvennen, de St. Willibrordusput en de Vier Windenbossen. Zo wandel je door de omgeving van Oss en Berghem.
Verkenning van Oss: Oude en Nieuwe Woonwijken
De wandeling start in het hart van Oss, waar geschiedenis en moderniteit hand in hand gaan. Terwijl je door de straten van oude en nieuwe woonwijken wandelt, laat je de stad zien. De architectuur weerspiegelt de evolutie van Oss.
Verrassend Vlonderpad in Berghem
Eenmaal de stedelijke omgeving achter ons gelaten, leidt het pad naar Berghem. Hier wacht een aangename verrassing op de wandelaar: een vlonderpad dat dwars door een moderne woonwijk slingert. Deze eigentijdse twist voegt een uniek element toe aan de wandelervaring en laat je de verborgen kanten van Berghem ontdekken.
Natuurpracht van de Achterste- en Voorste Heide
De echte natuurbeleving begint wanneer je de Achterste- en Voorste Heide betreedt. Een afwisselend landschap van groenstroken en frisse lucht omringt je terwijl je je weg vervolgt. Het Groot Ganzenven, een schilderachtig ven, dient als middelpunt van deze etappe. De wandeling voert je grotendeels om dit bijzondere natuurgebied, waar rust en schoonheid hand in hand gaan.
Slingerend Nat Heideveld
Een hoogtepunt van de tocht is het slingerende pad langs een nat heideveld. De kronkelende route neemt je mee op een reis door de ongerepte natuur, waar de kleuren van het heideveld veranderen met de seizoenen. Langs de Rijsvennen, de St. Willibrordusput (een schilderachtig vennetje), en door de sfeervolle Vier Windenbossen ontvouwen zich betoverende plekjes die de wandelaar in vervoering brengen.
Terug naar Oss:
Na deze natuurlijke ontdekkingsreis keer je via een route terug naar Oss. De Vier Windenbossen, met hun rustgevende sfeer, begeleiden je naar het eindpunt van de wandeling. Langs elk pad en over elk vlonderstuk onthult de tocht de ongeziene schoonheid van Oss en Berghem.
Conclusie:
De wandeling door Oss en Berghem is niet alleen een fysieke reis, maar ook een reis door de tijd en de natuur. Het samenspel van historie, moderniteit en natuurpracht creëert een unieke ervaring die elke wandelaar zou moeten koesteren. Dus trek je wandelschoenen aan, laat je leiden door de charme van Oss en Berghem, en ontdek de schatten van deze regio.
GLOW Eindhoven, het jaarlijkse lichtkunstfestival, betovert opnieuw de straten van de stad. In 2023 worden bezoekers meegenomen op een reis door diverse kunstwerken die technologie, natuur en geschiedenis samenbrengen. De iconische Emmasingel, historische gebouwen, en zelfs de regio rondom Eindhoven dienen als canvas voor innovatieve installaties die de bezoekers verrassen
Evolution of Life (ASML):
De Emmasingel, wordt getransformeerd door ASML tot een betoverend paradijs genaamd “Evolution of Life.” Water stroomt, natuur groeit en het kloppende hart van de stad komt tot leven. Een uniek samenspel van technologieën zoals projecties, lichteffecten en animaties vormt een harmonieuze ervaring die de natuur in het middelpunt van de stad plaatst.
Private Light (Titia Ex):
Titia Ex laat het verleden van de oude gloeilampenfabriek herleven met “Private Light.” Haar lichtobjecten, doordrenkt van betekenis, spelen met de geschiedenis van de locatie en creëren een intieme sfeer die de omgeving in een nieuw licht plaatst.
Explosion Light Organ (Ivo Schoofs & Pépé Heijnen):
Op het Victoriapark ontploft kunst met het “Explosion Light Organ.” Gecontroleerde gasexplosies, live bewerkte klanken en de interactie van gerenoveerde WOII-zoeklichten zorgen voor een experimentele en steeds veranderende ervaring.
Grand Mix (Inook):
Het Wilhelminaplein komt tot leven met “Grand Mix” van Inook, waar eeuwenoude gezichten uit het Rijksmuseum een vrolijke sound- en lichtshow presenteren. Kunst die mensen van alle generaties uitnodigt om samen te zingen en te dansen in de openbare ruimte. Het is echt heel tof gedaan waarbij er ook moderne muziek wordt gebruikt en je kunt zien dat de monden van de beelden op de projecties meebewegen
Requiem (Har Hollands):
Op de Grote Berg wordt een symfonisch eerbetoon gebracht aan gebruikte verlichtingsarmaturen met “Requiem.” Armaturen krijgen een tweede leven, gesynchroniseerd met Mozarts Requiem
Glowble (Team Ignite):
In het Anne Frankplantsoen nodigt “Glowble” bezoekers uit tot interactie, waarbij de bol reageert op menselijke aanraking. Een visueel en auditief hoogtepunt dat de menselijke connectie in de digitale wereld benadrukt.
Blossom (Studio Tour):
In De Elzent komt de lente tot leven met “Blossom” van Studio Tour. Een eerbetoon aan de bloesem en een boodschap van verwondering over het verborgen ontluiken van het leven onder het oppervlak.
Shape (Dirk van Poppel en Michel Suk):
Het Stadhuisplein viert 95 jaar DAF met “Shape,” een mechanische dans van licht die de schoonheid van de industriële wereld onthult.
Never ever (aptum):
Opnieuw op het Stadhuisplein, speelt “(N)EVER” met woorden en de menselijke psyche. Een hypnotiserend spel waar het woord ‘EVER’ geleidelijk overvloeit in ‘NEVER,’ symboliserend hoe vaak voornemens nooit worden vervuld.
De Wensfabriek (Har Hollands en Rotary Eeckaerde):
De Catharinakerk wordt het kloppende hart van de lichtfestivalervaring met “De Wensfabriek.” Bezoekers worden kunstenaars van het licht, waarbij ze een kaarsje kunnen aansteken en hun wens levensgroot op de kerkmuren kunnen laten schijnen en dragen bij aan de strijd tegen armoede in Eindhoven.
Beacon (Craig Morisson Morrison & Atelier MCFW):
Op het Plantsoen DOMUSDELA schittert “Beacon,” een reiziger die samenwerking en lokale betrokkenheid benadrukt. Het kunstwerk, gevormd door verschillende handen uit allerlei landen, toont de kracht van kunst en cultuur in het samenbrengen van mensen.
Ik zie, ik zie… (Hugo Vrijdag & schoolkinderen):
Bij DOMUSDELA en De Paterskerk tonen kinderen hun verwondering met “(Ik) zie, ik zie…”. Lichtonthullingen van zelfportretten en lichtgevende bloemen, gemaakt door basisschoolkinderen, verwelkomen bezoekers in een kleurrijk schouwspel.
GLOWing Horizons met Epicenter (OCUBO):
Voor het eerst in bijna twee decennia breidt GLOW uit naar de omliggende regio met “GLOWing Horizons” bij het Pullman Hotel Cocagne. Het festival straalt niet alleen in de stad, maar ook daarbuiten, waardoor de regio tot leven komt.
Conclusie:
GLOW Eindhoven 2023 is niet alleen een lichtfestival; het is een reis door kunst, technologie, geschiedenis en natuur. Van de iconische Emmasingel tot de uitbreiding naar de omliggende regio, GLOW verbindt mensen, verlicht de stad en creëert een betoverende ervaring die de bezoekers uitnodigt om de diversiteit van lichtkunst te ontdekken en te vieren.
Het Hertogenpad etappe 10 is een wandelroute die het adembenemende landschap van De Groote Peel doorkruist. Deze route voert je door een historisch hoogveengebied dat de grens tussen Brabant en Limburg markeert. Vandaag de dag is het een uitgestrekt natuurgebied van 1400 hectare, vol met rust, weidsheid, en een rijke variatie aan natuur.
De Groote Peel: Een Natuurlijk Juweel
Ik betreed het overgebleven deel van een ooit weelderig hoogveengebied. Hier, waar levendige planten floreren aan de oppervlakte en eronder een geschiedenis van tot wel 6 meter dikke, afgestorven plantenresten verborgen ligt, ervaar je de kern van dit unieke landschap. Het was ooit bekend als turf, de kostbare brandstof die deze gronden hun vorm gaf. Diep geworteld in de geschiedenis van het Brabantse landschap, biedt De Groote Peel een visueel spektakel van veenmoerassen, plassen, heideterreinen en zandruggen. In 1993 erkend als Nationaal Park, belichaamt het de harmonie tussen de mens en de natuur.
Turfwinning en Veenputten
Onder de voetstappen van wandelaars ligt een verhaal van duizenden jaren hoogveenvorming. Een reis door de geschiedenis onthult dat het meeste veen halverwege de negentiende eeuw werd afgegraven voor de winning van turf. In de stille getuigenissen van voormalige turfputten, bedekt met een deken van veenmos, wordt het ontstaan van veen helder. Waag je echter niet op deze kleine veenputten, want de bodem kan verraderlijk diep zijn.
In de periode tussen 1850 en 1930, toen het grootste deel van het veen werd gewonnen. Vanaf de Middeleeuwen begon de mens met het afgraven van veengebieden, een activiteit die met de opkomst van industrie een enorme vlucht nam. De behoefte aan brandstof voor landbouw, wegenaanleg en huizenbouw bracht grote veranderingen teweeg in deze natuurlijke omgeving.
De sporen van menselijke activiteiten zijn duidelijk zichtbaar in de door de eeuwen heen afgegraven gebieden die je tijdens een wandeling tegenkomt. Gelukkig is De Groote Peel gespaard gebleven van verdere ontginning, waardoor 1450 hectare van dit gebied zijn waarde als natuurgebied behield.
De betekenis van De Groote Peel is zo groot dat het in 1993 werd aangewezen als nationaal park. Het LIFE+ project Groote Peel, ondersteund met subsidie, heeft het waterpeil gestabiliseerd. Dit heeft het hoogveen de ruimte gegeven om zich te herstellen. Nu, op een oppervlakte van zo’n 1450 hectare, blijft De Groote Peel een levendig voorbeeld van de delicate balans tussen mens en natuur.
Wetland Wonderland
Bij de veenafgravingen ontstonden prachtige moerassen en plassen, waardoor De Groote Peel een waar paradijs werd voor watervogels. Hier broeden wel honderd verschillende vogelsoorten, terwijl talloze trekvogels het gebied in het voor- en najaar als tussenstop kiezen.
Grondwater
Voor 1960 stond het grondwater op veel plaatsen te hoog voor landbouw, woningbouw en wegen. Sinds die tijd hebben we in Nederland veel sloten uitgediept en meer en krachtiger gemalen, gebouwd om het water sneller af te voeren. Ook werd er steeds meer grondwater gebruikt om drinkwater van te maken. Hierdoor daalde het grondwater en werd het veen steeds droger. Planten en dieren hebben voldoende grondwater nodig om te kunnen overleven. Door het dalen van de grondwaterstand verdroogt de natuur. Inmiddels is men zich bewust van dit probleem en probeert men de natuur op meer plekken nat te houden.
Heideterreinen en Grazende Schoonheid
Op de hooggelegen delen, waar het veen volledig is afgegraven, bloeit een prachtige verscheidenheid aan heideplanten, waaronder struikheide, dop hei en het sierlijke pijpestrootje. Om deze heideterreinen vrij te houden van bomen, worden ze begraasd door grazende dieren, waardoor een compleet ecosysteem ontstaat.
Kienhout en Peelpuisten
Wandelend langs de waterkant kom je misschien de mysterieuze ‘kienhout’ of ‘peelpuisten’ tegen. Deze zijn eigenlijk overblijfselen van bomen die oorspronkelijk in het gebied groeiden. Overwoekerd door veenmos, werden ze goed geconserveerd in het zure veen en kwamen ze tevoorschijn tijdens het afgraven.
Peel-Raamstelling
De moerassige Peel, gelegen tussen Brabant en Limburg, heeft eeuwenlang gediend als een natuurlijke barrière met strategische verhogingen, zoals de natuurlijke Vossenberg. Dit gebied, voorheen van strategisch belang, werd gebruikt om het vlakke en kale hoogveengebied te controleren. Na de Eerste Wereldoorlog plande Defensie een linie in de Peel, waardoor de Vossenberg een bijzondere status kreeg als onderdeel van de Peel-Raamstelling. Tijdens de uitvoering werden meerdere betonnen bunkers en loopgraven gebouwd, samen met mijnenvelden. Echter, op 10 mei 1940, toen de Peel-Raamstelling haar nut verloor, moesten landsverdedigers de linie verlaten. De bunkers werden later gebruikt als schuilplaatsen voor boeren tijdens de oorlog, maar de hele linie verloor uiteindelijk haar betekenis.
Conclusie
Het Hertogenpad Etappe 10 onthult een verhaal van natuurlijke pracht terwijl het door het mooie landschap van Nationaal Park De Groote Peel voert. Dit historische hoogveengebied, dat ooit diende als turfbron, toont nu een uitgestrekt natuurgebied van 1400 hectare, waar de harmonie tussen mens en natuur centraal staat. Het veen, gevormd over duizenden jaren, vertelt een indrukwekkend verhaal onder de voetstappen van wandelaars. Van de turbulente geschiedenis van turfwinning tot de beschermde ontwikkeling als natuurgebied, blijft De Groote Peel een levendig voorbeeld van veerkracht en balans, met zijn wetland wonderland, heideterreinen, grazende dieren en intrigerende ‘kienhout’ langs de waterkant. Het Hertogenpad biedt niet slechts een wandelroute, maar een mooie reis door dit mooie natuurgebied.
Afstand & OV Tip:
Etappe 10 is 25,6 km (excl. 0,5 km aanlooproute aan het einde) en heb ik gelopen op 11 november 2023. Deze begint bij halte: “Neerkant, Rechte Heitraksedijk”, op moment van schrijven gaat deze bus niet op zondag. Er is nog 0,5 km nodig om bij halte: “Meijel, Busstation” te komen
In de serie van Hertogenpad gebruik ik de etappe verdeling van Wandelnet. Zie de overzichtspagina: Hertogenpad voor de andere wandelingen uit deze serie
In deze etappe wandel je door de Mariapeel. De route begint in het dorpje Griendtsveen en loopt over dijkjes door het Peelgebied heen. Het eindigt met een stuk langs een provinciale weg aan de andere kant van de snelweg te komen, hier is een bushalte waar je weer met de bus naar Deurne kunt komen. Vooral het stuk door de Peel is erg mooi.
Griendtsveen
Het dorpje Griendtsveen werd in 1885 gesticht als fabrieksdorp. In de turffabriek werkten enkele duidende arbeiders zwaar werk. Turf was toen een veel gevraagd product om onder andere huizen mee te verwarmen. Door de turf industrie werd het een dorpje met veel bedrijvigheid.
Alleen van maandag tot vrijdag rijdt er een bus vanuit Deurne naar Griendtsveen. In de weekend is het een 6 kilometer lopen langs een lange rechte weg om in het kleine dorpje te komen
De historie van de Peel
Vóór 1850 was de De Peel, gelegen tussen Liessel, Vehray, Horst, Sevenum, Meijel en Asten, een ontoegankelijk gebied met hoogveen, vennen, moerassen en struikgewas. Boeren haalden daar eeuwenlang turf voor eigen gebruik, zoals te zien is aan de ‘boerenkuilen aan het Leegveld’. Vanaf 1850 tot de jaren ’60 van de 20e eeuw werd het hoogveen op grote schaal afgegraven voor brandstof en turfstrooisel. In 1905 begon de gemeente Deurne met de productie van turfstrooisel en kocht een turfstrooiselfabriek langs het Deurnese kanaal, die eerder in 1896 was gebouwd door de firma Steegh & Esser. De fabriek lag aan de spoorwegverbinding Vlissingen-Venlo en werd in 1944 vernield tijdens de oorlog. De laatste directeur van het veenbedrijf Deurne was Wouter Kortooms, vader van de schrijver Toon Kortooms. Mocht je hem niet kennen, iets verderop in het artikel ligt de persoon toe.
Afgravingen van de Peel
Rond 1856 begon de gemeente Deurne, geïnspireerd door de Maatschappij Helenaveen, met grootschalige handmatige afgraving van het hoogveen. Het veenbedrijf ‘Deurne’ werd opgericht. De fundamenten voor de turfstrooisellabriek bevinden zich in Griendtsveen. Aan de overkant van het kanaal, bij de parkeerplaats, zijn fundamenten te vinden van een grote turfoodswolker, die diende als opslagloods voor de turf die per schip werd vervoerd. Langs de turfoodswolker bevond zich een scheepswerf. In 1863 werd het huidige Deurnese kanaal gegraven om het gebied te ontwateren en de turf af te voeren, dat verbonden was met de Noordervaart. In het veengebied werden ook zogenaamde wieken gegraven. Een wiek is een afwateringskanaal in het veen.
Toon Kortooms
Toon Kortooms, een gerenommeerde Nederlandse schrijver, staat bekend om zijn meeslepende verhalen die diep geworteld zijn in het Brabantse plattelandsleven. Zijn authentieke vertelstijl en levendige beschrijvingen hebben generaties lezers geboeid, waardoor hij een onuitwisbare stempel heeft gedrukt op de Nederlandse literatuur. Met klassiekers zoals “Beekman en Beekman” en “Help, de dokter verzuipt!” heeft Toon Kortooms een blijvende erfenis achtergelaten die de schoonheid en eenvoud van het boerenleven in Nederland koestert.
Onderhoud aan de natuur
In de Peel helpt de beheerder Staatsbosbeheer de natuur een handje door verschillende maatregelen uit te voeren. Eigenlijk is al het natuurbeheer hier gericht op twee hoofddoelen: het vasthouden van regenwater en het verminderen van de nadelige gevolgen van een stikstofoverschot. Als er veel stikstof in de grond zit dan groeien grassen, brandnetels, bramen beter dan bijzondere planten, die een arme grond nodig hebben. De belangrijkste kenmerken van een hoogveenlandschap zijn namelijk dat het nat, voedselarm en zuur is. Dat komt doordat het hoogveen compleet afhankelijk is van regenwater. We beschermen dus wat er nog is, en creëren de juiste randvoorwaarden voor herstel. De Peel is ‘lek’, en beetje bij beetje proberen we het essentiële water vast te houden.
Crashplek van een Britse bommenwerper
Op 14 maart 1941 stortte op deze plek de Britse bommenwerper Vickers Wellington L7858 van de Royal Air Force neer. Het toestel was die avond om 19.40 uur in Engeland opgestegen, om samen met een honderdtal andere bommenwerpers raffinaderijen in het toenmalige Nazi-Duitsland te bombarderen. In Venlo loeide om 21.40 uur het luchtalarm bij de nadering van de Britse toestellen. De Duitse nachtjagers (gevechtsvliegtuigen) stegen op. Zoeklichten spoorden het vliegtuig op. Rond 22.30 uur kreeg een nachtjager de Britse bommenwerper in het vizier. En een kort luchtgevecht stortte de Wellington neer in de Mariapeel. Om 22.34 uur maakte een oorverdovende explosie een tragisch einde aan de levens van de zeskoppige bemanning van de Vickers wellington. De bemanning is begraven op Jonkerbos War Cemetery in Nijmegen.
De Peel tijdens de Tweede Wereldoorlog
De Mariapeel is een bijzonder natuurgebied met sporen uit het verleden, waaronder een litteken in het landschap van een Brits vliegtuig dat tijdens de Tweede Wereldoorlog neerstortte. Hier lag ook de Peel-Raamstelling, een verdedigingslinie met natuurlijke obstakels en kazematten, die echter snel door de Duitsers werd overwonnen. Het hoogveenmoeras in de Peel werd oorspronkelijk als onbruikbaar beschouwd maar later ontdekte men dat het veen waardevol was voor brandstofwinning, leidend tot ontwatering en ontginning. Tijdens de oorlog legden de Duitsers de Kammhuberlinie aan, waarvan Helenaveen in het midden lag, met zoeklichten en wehrmachtshuisjes. De Kammhuberlinie was een verdedigingslinie van 1000 km lang van Noord- naar Midden Europa, de linie was vernoemd naar een belangrijke legerleider. De ontoegankelijke Peelmoerassen vormden ooit een natuurlijke barrière, maar door turfwinning werd dit verstoord. Het leger vroeg de Peelgemeenten om turfwinning te stoppen om het moeras te behouden. Vliegtuigen werden opgespoord met zoeklichten en aangevallen door Duitse nachtjagers. Het gebied herbergt herinneringen aan neergestorte vliegtuigen, waaronder een monument ter nagedachtenis aan de gevallen soldaten.
Via de Asfaltweg Oude Peelstraat over de snelweg
Als laatste volgt een saai stuk van ongeveer 5 kilometer langs een asfaltweg. Onderweg kom je verschillende boerderijen tegen. De route loopt hier onder een snelweg door. Aan de Heitraksedijk stopt regelmatig nog een bus.
Conclusie
De negende etappe van het Hertogenpad voert je van Griendtsveen naar de Heitraksedijk, door het betoverende natuurgebied van de Mariapeel. Hier ontdek je de historie van Griendtsveen als een turffabrieksdorp en de impact van eeuwenlange turfwinning op de Peel, vereeuwigd door de bekende schrijver Toon Kortooms. Staatsbosbeheer onderhoudt actief de Peel om het hoogveenlandschap te behouden, en het gebied herbergt ook herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog. De etappe eindigt langs een minder opwindende asfaltweg bij de Heitraksedijk, waar regelmatige busverbindingen beschikbaar zijn, en biedt een fascinerende wandelervaring die de rijke geschiedenis en natuurlijke schoonheid van de Peel regio belicht.
Afstand & OV Tip:
Etappe 9 is 17,3 km (excl. 7 km aanlooproute) en heb ik gelopen op 21 augustus 2023. In Griendtsveen stopt in het weekend geen bus, dus Station Deurne is de dichtstbijzijnde halte. Aan het begin had ik dus een aanlooproute van 7km. Deze etappe eindigt bij halte: “Neerkant, Rechte Heitraksedijk”, op moment van schrijven gaat deze bus niet op zondag.
In de serie van Hertogenpad gebruik ik de etappe verdeling van Wandelnet. Zie de overzichtspagina: Hertogenpad voor de andere wandelingen uit deze serie
In deze etappe wandel je door het Brabantse landschap, je begin in de bossen bij Stippelberg en wandelt door het Peelgebied langs het defensiekanaal naar Griendtsveen.
Stippelberg
Met de bus kom je uit midden in het bosgebied de Stippelberg, omdat ik net iets te laat was met drukken op de stopknop moest ik nog een stukje terug lopen naar Halte Boswachterij. Het eerste stuk wandel je over onverharde paden door een mooi bosgebied.
Later kom je bij het hoge gras en de heide, vanwege een kanaal loop je door het hoge gras naar een bruggetje om over te steken. Dan kom je nog wat resten tegen van een voormalige radar die hier in het verleden heeft gestaan
Duitse Radartechnologie in WOII: Freya en Würzburg
Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelden radarsystemen een cruciale rol in de Duitse verdediging tegen geallieerde bommenwerpers. Twee indrukwekkende radars, Freya en Würzburg, vormden de kern van het Duitse Bazi-radarstation. Laten we eens kijken naar hun functies en impact.
Freya was een geavanceerd radarsysteem dat vijandelijke vliegtuigen kon detecteren op afstanden tot 160 kilometer. Het stuurde deze informatie naar het grondstation in Veulen, dat Duitse nachtjagers in actie bracht bij naderende geallieerde bommenwerpers.
Würzburg Riese was gespecialiseerd in het volgen van de hoogte en positie van vijandige vliegtuigen. Met een enorme paraboolantenne kon het nauwkeurig bewegingen registreren en deze gegevens werden doorgegeven aan het grondstation in Veulen om nachtjagers te begeleiden.
Het Bazi-radarstation, bemand door 60 personeelsleden, coördineerde deze radarsystemen en haalde minstens 90 geallieerde bommenwerpers neer. Het speelde een cruciale rol in de Duitse luchtverdediging.
De historische Peellimieten 1716
Onderweg kom je nog borden tegen van een oude grens. Om een einde te maken aan de grensconflicten in de Peel werd in 1716 een nieuwe grens vastgesteld door de Republiek der Verenigde Nederlanden en de koning van Pruisen. De grens werd gemarkeerd door stenen grenspalen. In de loop der eeuwen zijn deze verloren gegaan, maar door samenwerking met diverse gemeenten en andere partijen zijn ze nu in ere hersteld en weer in het landschap zichtbaar gemaakt. De Paal tussen Broemeer en Soemeer is de originele paal uit 1716, waarop de andere grenspalen zijn gebaseerd. Bij elke grenspaal is een informatiebord te vinden met daarop de geschiedenis en achtergronden van die locatie.
Peel-Raamstelling
De Peel-Raamstelling was een Nederlandse verdedigingslinie die in 1939 werd aangelegd en al op 10 mei 1940, de eerste Nederlandse oorlogsdag is gevallen. De Peel-Raamstelling strekte zich uit van Grave tot aan Weert. Deze linie diende als een verdedigingsbarrière en bestond uit kazematten, bunkers en andere versterkingen om een mogelijke invasie vanuit het oosten te weerstaan. Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelde de Peel-Raamstelling een kleine rol in de verdediging tegen Duitse troepen.
Munitiedepot bij Grotenberg
Deze fundamenten in het voorterrein zijn overblijfselen van een munitiedepot dat werd gebouwd als onderdeel van de Peel-Raamstelling in 1938/39, een verdedigingslinie die liep van Beringe tot aan de Raam bij Grave. Het depot had een lengte van ongeveer 6 meter, een breedte van 4 meter en dikke muren van 40 cm. Aan de buitenzijde waren damwanden geplaatst met een aarden wal van ongeveer 3 meter hoog. Het depot werd leeggehaald door de Duitsers in 1940, maar tijdens de bevrijding van Ysselsteyn in oktober 1944 diende het als een Rode Kruis post waar veel doden en gewonden werden verzorgd. Deze fundamenten, samen met de kazematten langs het Defensiekanaal, herinneren aan de gebeurtenissen en offers tijdens de Tweede Wereldoorlog in de omgeving van Ysselsteyn.
Toon Kortooms museum
Deze etappe eindigt bij het Toon Toon Kortooms museum. Dit een klein steekmuseum dat de schrijver herinnerd. Toon Kortooms (1916-1999) was een Nederlandse schrijver, vooral bekend om zijn boeken die zich afspeelden in de Peelregio, zoals “Beekman en Beekman” en “Mijn kinderen eten turf.” Hij bracht de schoonheid en eenvoud van het plattelandsleven in de Peel op aansprekende wijze naar voren en verwierf hiermee een plek in de harten van lezers in Nederland en ver daarbuiten. Zijn werk belichtte vaak de alledaagse belevenissen en humor van de gewone mensen in deze landelijke omgeving, en zijn nalatenschap blijft voortleven in de literatuur van de streek.
Deurne
Vanaf het Toon Toon Kortooms museum stopt tussen maandag en vrijdag een klein busje naar Deurne waar je de trein kan pakken, in het weekend is rijden er hier geen bussen en is de aanlooproute ongeveer 5 kilometer naar het station van Deurne.
Conclusie
In deze achtste etappe van het Hertogenpad maak je een prachtige wandeling door het Brabantse landschap, beginnend in het bosrijke gebied van Stippelberg en eindigend in Griendtsveen, langs het Peelgebied en het defensiekanaal. De route voert je langs schilderachtige paden door bossen en heide, en biedt interessante historische inzichten, zoals de overblijfselen van een voormalige radar uit de Tweede Wereldoorlog en de herstelde grenspalen van de Peel-Raamstelling uit 1716. Deze linie, hoewel snel gevallen tijdens de oorlog, heeft zijn historische waarde behouden. Ook kom je langs de overblijfselen van een munitiedepot dat deel uitmaakte van de verdedigingslinie, wat herinnert aan de gebeurtenissen en offers tijdens de Tweede Wereldoorlog in de omgeving van Ysselsteyn. De etappe eindigt bij het Toon Kortooms museum, waar je meer te weten kunt komen over de beroemde schrijver die het plattelandsleven in de Peel op meesterlijke wijze heeft beschreven.
Afstand & OV Tip:
Etappe 8 is 20,4 km (excl. 7 km aanlooproute) en heb ik gelopen op 19 augustus 2023. In Griendtsveen stopt in het weekend geen bus, dus Station Deurne is de dichtstbijzijnde halte. Aan het einde had ik dus een aanlooproute van 7km.
In de serie van Hertogenpad gebruik ik de etappe verdeling van Wandelnet. Zie de overzichtspagina: Hertogenpad voor de andere wandelingen uit deze serie
Het is een bewolkte ochtend als we op pad gaan voor een bijzondere wandeling van Etappe 7 van Huize Padua naar de Stippelberg. Deze route neemt ons mee door het Brabantse landschap, historische gebouwen en natuurgebieden gewandeld, die stuk voor stuk hun eigen verhaal vertellen.
Huize Padua
Je wandelt door het landelijke domein van Huize Padua, een psychiatrisch ziekenhuis. Het domein wordt omringd door majestueuze oude bomen, en terwijl we langs kleine veestapels, werkplaatsen en vergaderruimtes lopen, voelen we de rust en sereniteit van de omgeving. De geschiedenis van Huize Padua komt tot leven als we het hoofdgebouw passeren, dat uit 1923 stamt en wordt gekenmerkt door een monumentale ingang met een beeld van Antonius van Padua. Terwijl je verder loopt, steek je een beekje over en bereik je de Daniël de Brouwerstraat. Hier vind je het museum ‘De Kluis’, dat je inzicht geeft in de geschiedenis van de psychiatrie in Nederland en de oprichting van Huize Padua door de Broeders Penitenten.
Mariakapelletje
Tegenover het museum ontdekken we een charmant Mariakapelletje, gebouwd tussen 1763 en 1778. Dit kapelletje, met een rijke geschiedenis en een prachtig reliëf van Onze Lieve Vrouw van Altijddurende Bijstand, is een stille getuige van het geloof in de regio.
Kapucijnenklooster
Een stap verder brengt ons naar het voormalige Kapucijnenklooster, dat nauw verbonden is met Huize Padua. De kapucijnen speelden een cruciale rol in de geestelijke verzorging van de bewoners en hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van de regio. Na hun vertrek heeft de Ark-gemeenschap De Weyst het klooster nieuw leven ingeblazen, met aandacht voor geweldloosheid en zorg voor het milieu.
Landgoed Cleefswit
De Landmeersche Loop begeleidt ons verder, een beek met historische betekenis die zich kronkelend een weg baant door het landschap. We genieten van de natuurlijke schoonheid en komen aan bij het indrukwekkende Landgoed Cleefswit. Dit landgoed, ontstaan uit grootschalige ontginningen, herbergt bossen en vennen die getuigen van een rijke geschiedenis. De rechte lijnen van de omringende landbouwgebieden contrasteren met het natuurlijke chaos van Landgoed Cleefswit. De variatie van bossen en heide, slingerende paden en stuifduinen maakt dit gebied tot een hoogtepunt van onze wandeling.
Landgoed De Sijp
Na een doortocht door Landgoed De Sijp, waarin de natuur en landbouw hand in hand gaan, komt onze betoverende wandeling tot een einde. We hebben een reis gemaakt door tijd en landschap, langs historische gebouwen en ongerepte natuur.
Conclusie
In de wandeling van Etappe 7, van Huize Padua naar de Stippelberg, wordt het Brabantse landschap doorkruist, langs historische gebouwen en door prachtige natuurgebieden gewandeld. Van de schoonheid van Huize Padua tot het eeuwenoude Mariakapelletje en het voormalige Kapucijnenklooster. Landgoed Cleefswit bood een contrast tussen de geordende landbouwgebieden en de pracht van natuur. Het landgoed Cleefswit wordt opgevolgd door het Landgoed De Sijp wat een mooi bosgebied is.
Afstand & OV Tip:
Etappe 7b is 16,6 km (excl. 2,1 km aanlooproute) en heb ik gelopen op 26 juli 2023. De halte “Boekel, Berkhoek” ligt 2,1 km van de route, dit heb ik aan het begin extra gewandeld. Aan het einde van de route ligt halte: “De Rips, Boswachterij”, hier is geen omweg voor nodig.
In de serie van Hertogenpad gebruik ik de etappe verdeling van Wandelnet. Zie de overzichtspagina: Hertogenpad voor de andere wandelingen uit deze serie
De stad Den Bosch is ook wel bekend als ‘s-Hertogenbosch. Het is stad waar veel historie is bewaard gebleven. Gelegen in het hart van Nederland, biedt deze bruisende stad een schat aan architecturale pracht en historische bezienswaardigheden. Tijdens mijn recente bezoek aan Den Bosch had ik de eer om enkele van de meest indrukwekkende hoogtepunten te verkennen, waaronder de Sint-Catharinakerk, het Bastionder en de bekende Sint-Janskathedraal. Kom met me mee op deze virtuele reis terwijl ik je meeneem door de charmante straten van Den Bosch en de pracht van deze adembenemende bezienswaardigheden ontdek!
Sint-Catharinakerk:
We beginnen onze ontdekkingsreis in Den Bosch met een bezoek aan de Sint-Catharinakerk. De Sint-Catharinakerk was opgesteld vanwege het Gregoriaans zang festival in Den Bosch. Gregoriaans zingen is een vorm van middeleeuwse liturgische muziek waarbij melodieën zonder harmonie gezongen worden volgens een specifieke notatie. Het gebouw is geïnspireerd door de Hagia Sophia in Istanbul. Zo ontwierp architect Jan Stuyt een koepelkerk in Neo-Byzantijnse stijl. Voltooid in 1918, maakte hij gebruik van het bestaande grondplan van een kruiskerk en behield het zestiende-eeuwse koor. De gewaagde koepel van gewapend beton en de prachtige plafondschildering van Jan Oosterman, in de stijl van de Beuroner kunstschool, voegen een uniek karakter toe. Als rijksmonument is deze kerk een viering van geschiedenis en moderne architectuur.
Een duik in het verleden:
Het Bastionder Na mijn bezoek aan de Sint-Catharinakerk was het tijd om de geschiedenis van Den Bosch verder te verkennen in het Bastionder, een ondergronds museum dat zich bevindt onder het oude bastion van de stad. Dit fascinerende museum neemt je mee op een reis door de militaire geschiedenis van Den Bosch, waarbij je de kans krijgt om de overblijfselen van de oude stadsmuren en de verdedigingswerken van dichtbij te bekijken. Interactieve displays en audiovisuele presentaties boden diepgaande inzichten in de strategieën en tactieken die werden gebruikt tijdens belegeringen. Het Bastionder doet een goede poging om die de geschiedenis tot leven te brengen
Een Architectonisch Meesterwerk:
De Sint-Janskathedraal Onze verkenningstocht door Den Bosch zou niet compleet zijn zonder een bezoek aan de Sint-Janskathedraal, een van de meest indrukwekkende voorbeelden van (Brabantse) gotische architectuur in Nederland. Na een korte wandeling door de pittoreske straten van Den Bosch, bereikte ik deze majestueuze kathedraal, die hoog boven de stad uittorent.
Bij het betreden van de kathedraal werd ik overweldigd door de grootsheid en schoonheid van het interieur. De hoge gewelven, de uitbundig versierde kapellen en de uitgebreide glas-in-loodramen creëerden een atmosfeer van eerbied en bewondering.
Conclusie:
Den Bosch is een stad die zijn bezoekers betovert met zijn rijke geschiedenis en architecturale pracht. Van de imposante Sint-Catharinakerk en het ondergrondse Bastionder tot de majestueuze Sint-Janskathedraal, elke bezienswaardigheid biedt een unieke en betekenisvolle ervaring. Den Bosch is een stad die trots is op zijn erfgoed en erin slaagt om de verbinding tussen verleden en heden levend te houden. Een bezoek aan deze historische stad is een reis terug in de tijd en een viering van kunst, architectuur en cultuur.
